Bębniarki i Bębniarze! Przedstawiamy Wam projekt „Perkusyjny wieloświat – podróż do świata rytmu” autorstwa Fundacji Ars Pro Cultura, który został dofinansowany ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura w sieci. Z wielką przyjemnością objęliśmy nad nim patronat medialny.
Pierwszy z serii filmów i towarzyszących im artykułów z tej serii nosi tytuł: “Etniczne instrumenty perkusyjne“. Autorem tekstu jest Artur Dawid Łukawski – perkusista, perkusjonista i założyciel wspomnianej fundacji.
“Nieważne do jakiego zakątka świata się wybierzemy, czy udamy się w podróż do Afryki, Azji lub Ameryki Południowej – w każdym rejonie naszego globu znajdziemy jakieś instrumenty perkusyjne specyficzne dla danego obszaru i ludzi go zamieszkujących. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, iż
rytm i puls stanowią nie tylko organiczny element składowy samej muzyki, ale także elementarny pierwiastek rodzący się już w głębi ludzkiego organizmu. Bicie serca to pierwsze dźwięki jakich doznajemy na długo przed przyjściem na świat. Czyż to nie one determinują naszą odwieczną dążność do rytmicznej
ekspresji? Być może jest to stwierdzenie nazbyt daleko idące, lecz czy tupanie nogami w chwilach zniecierpliwienia, klaskanie z zachwytu lub też pukanie do drzwi, będące wszak elementem komunikacji, nie brzmią znajomo? Nie dowodzą implikacji? Nie ma wątpliwości, iż potrzeby tego rodzaju wykazywali już nasi
dalecy przodkowie pochodzący ze wszystkich kierunków róży wiatrów. Zrazu sięgali oni spontaniczne po kamienie, patyki, muszelki, pozostałości zwierząt, by po chwili eksperymentów, uderzania nimi o siebie i w podłoże, wypracować pierwsze, funkcjonalne membranofony i idiofony – instrumenty, których pryncypiów budowy spadkobiercami jesteśmy po dziś dzień. Ich prymitywna budowa z jednej strony – bo jak inaczej możemy powiedzieć o walcu obciągniętym skórą czy dwóch litych kawałkach drewna przypominających parę serdelków? – z drugiej zaś niebywała paleta brzmieniowa i bogactwo jakie oferują w rękach wprawionego wykonawcy, stanowią wręcz nieprzyzwoicie idealny przykład oksymoronicznej idei: mniej znaczy więcej.
Etniczne instrumenty perkusyjne to innymi słowy instrumenty ludowe, które wykształciły się w konkretnym kręgu kulturowym oraz wyrastają z jego tradycji i praktyki muzycznej. Wiele spośród nich zdobyło w ostatnim stuleciu światową rozpoznawalność dzięki zyskującym na popularności gatunkom muzycznym oraz ich przenikaniu do kultury masowej. Przykładem tego zjawiska są ekspansywność kultury latynoamerykańskiej – jej muzyki i tańca – oraz fuzje poszczególnych nurtów z innymi gatunkami, jak choćby mariaż jazzu i muzyki afrokubańskiej w latach 40. XX wieku. Coraz większa łatwość przemieszczania się ludzi, ich migracja, postępująca globalizacja i przepływ informacji doprowadziły do wytworzenia się w wielu krajach środowisk multikulturowych stanowiących tygiel nie tylko obyczajów, tradycji i wierzeń, ale także muzycznych inspiracji. Muzyka, postrzegana jako żywa tkanka, pomimo swojej szczególnej
wrażliwości, podatna jest na wszelkiego rodzaju stylistyczne transplantacje, a organy rytmiczne nad wyraz dobrze znoszą wszelkie zabiegi chirurgiczne. W tym kontekście swoistym stołem operacyjnym stał się grunt muzyki świata (world music), w której warstwa rytmiczna i perkusyjne instrumentarium wpisane są w DNA gatunku i stanowią częstokroć fundament muzycznego porozumienia ponad podziałami. Uczestnicząc w dźwiękowej orgii, przedstawicielom różnych kultur dane jest, stać się naraz jednym, muzycznym ciałem. Co znamienne, to właśnie rytmy i ich realizacja na bębnach oraz przeszkadzajkach, w przeważającej większości kultur świata, z wyłączeniem Europy, w której przez wieki rolę nadrzędną pełniła harmonia i melodia, stanowią determinant stylu, gatunku, a nawet tożsamości. Rdzennym mieszkańcom Ameryki Północnej (i nie tylko) bębny służyły jako środek komunikacji, w Afryce zaś zawsze pełniły istotne role podczas obrzędów i rytuałów. W Indiach, na przykład, każdy szanujący się muzyk musi opanować grę na jakimkolwiek instrumencie perkusyjnym. Pomimo różnic w systemach organizacji rytmu (tj. metrum), tym, co bezsprzecznie spala muzyków ze wszystkich stron świata jest naturalna, matematyczna właściwość budowania kombinacji rytmicznych na bazie uderzeń pojedynczych i podwójnych. Każdy rytm wzięty pod lupę i rozłożony na elementy pierwsze obnaża ten boski porządek rzeczy, który dla perkusjonistów nie stanowi żadnej tajemnicy.
Grupa etnicznych instrumentów perkusyjnych jest bogata jak świat, który nas otacza. Ma bardzo wielu reprezentantów i nie sposób byłoby przedstawić ich wszystkich w jakimkolwiek materiale edukacyjnym. Film pt. „Etniczne instrumenty perkusyjne”, będący częścią pięcioodcinkowego cyklu pn.
„Perkusyjny wieloświat – podróż do świata rytmu”, zrealizowanego przez Fundację Ars Pro Cultura w ramach programu Narodowego Centrum Kultury Kultura w sieci stanowi próbę przybliżenia odbiorcy najbardziej popularnych i powszechnie dostępnych etnicznych instrumentów perkusyjnych. Podczas tej
podróży do świata rytmu można się dowiedzieć podstawowych informacji o muzyce i wybranym, popularnym instrumentarium takich krajów jak:
- Kuba
- Peru
- Brazylia
- Gwinea
- Indie
Gośćmi odcinka są prawdziwi pasjonaci instrumentów perkusyjnych oraz muzyki world: instruktorka ze szkoły samby Escola Popular – Agnieszka Rędzikowska, założycielka szkoły gry na bębnach afrykańskich Folk’n’Roll – Sylwia Walczak, multiinstrumentalista i twórca muzyki world oraz specjalista muzyki orientalnej – Lucjan Wesołowski, hinduski perkusjonista specjalizujący się w grze na Tabli – Anil Kumar oraz perkusista-perkusjonista i założyciel Fundacji Ars Pro Cultura Artur Dawid Łukawski.
Gorąco zachęcam do odwiedzin strony internetowej Fundacji Ars Pro Cultura (www.arsprocultura.org), obserwowania konta na Instagramie (www.instagram.com/arsprocultura), subskrypcji kanału na YT oraz
„zalajkowania” profilu na Facebooku (www.facebook.com/arsprocultura).
Zainteresowanych tematyką muzyki world odsyłam z przyjemnością do lektury artykułu Lucjana Wesołowskiego zamieszczonego pod linkiem: http://arsprocultura.org/world-music/“.
